Ποταμός Σερράχης
O ποταμός Σερράχης αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο ποταμό που διαθέτει η Κύπρος με το μήκος του να ανέρχεται στα 55 χιλιόμετρα. Ο ποταμός ρέει από τη βόρεια πλευρά του Τροόδους και καταλήγει στον κόλπο της Μόρφου. Ο Σερράχης αποτελεί έναν ενδιαφέρον ποταμό, λόγω της μοναδικότητας του να πηγάζει από διαφορετικές τοποθεσίες και ενώνεται στο πέρας του με άλλους μικρότερους ποταμούς και ταυτόχρονα λίγο πριν καταλήξει στη θάλασσα να ενώνεται και με τον ποταμό Οβγό. Μερικοί από του παραπόταμους του Σερράχη πηγάζουν από το χωριό Περιστερώνα και το Ακάκι. Εξαιτίας του ποταμού, έχουν κατασκευαστεί τέσσερα φράγματα. Η ροή του Σερράχη επηρεάζεται σε περιόδους ανομβρίας, ενώ ρέει μόνο 3-4 μήνες το χρόνο σε κανονικές καιρικές συνθήκες. Τα φράγματα του ποταμού συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες νερού, οι οποίες ανέρχονται περίπου στα 1.880.000 κυβικά μέτρα. Η ροή του Σερράχη συνεισφέρει επίσης και στην άρδευση αρκετών κοινοτήτων που συναντά στο πέρας του.
Βιότοπος
Όπως σε κάθε ποταμό, έτσι και ο Σερράχης συμβάλει στην ανάπτυξη πλούσιου βιότοπου. Με τα φυτά να απολαμβάνουν τα δροσερά νερά στις όχθες του.
Ιστορία
Τα πλούσια νερά του ποταμού Σερράχη από πολύ παλιά, αποτελούσαν πνεύμονα ζωής για τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους των κοινοτήτων που βρέχει στο πέρας του. Γεγονός το οποίο υποβοήθησε την ανάπτυξη των χωριών
Νερόμυλοι
Λαγούμια – Λάκκοι - Κεφαλόλακκοι
Λαούμια ή Λαγούμια
Τα λαούμια ή λαγούμια ήταν σύστημα υπόγειων συνδεδεμένων διαδοχικών πηγαδιών τα οποία προμήθευαν τις κατοικημένες περιοχές για υδρευτικούς και αρδευτικούς σκοπούς.
Φαίνεται ότι η λέξη λαγούμι έχει τουρκική προέλευση lagim που σημαίνει σήραγγα.
Η εμφάνιση των λαγουμιών στην Κύπρο χρονολογείται από την κλασική εποχή και συνεχίζεται κατά τις επόμενες εποχές, ελληνιστική και ρωμαϊκή, κατά τις οποίες παρατηρείται πιο μελετημένη και οργανωμένη προσπάθεια μεταφοράς νερού σε περιοχές που επλήττοντο από λειψυδρία.
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και Ενετοκρατίας επειδή οι κάτοικοι των μεγαλύτερων πόλεων της Κύπρου ήταν περιορισμένοι μέσα σε τείχη για λόγους κυρίως ασφάλειας, ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό την κατασκευή λαγουμιών.
Χρησιμοποιήθηκαν πήλινοι αγωγοί και κτιστά υπόγεια αυλάκια για μεταφορά νερού.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας οι κατακτητές Τούρκοι δεν χρειάστηκε να προβούν σε έργα υδατοπρομήθειας γιατί βρήκαν έτοιμα από τους προηγούμενους κατακτητές. Απλώς πρόσθεσαν πάνω στο υφιστάμενο δίκτυο ύδρευσης νέα λαγούμια κυρίως για να ποτίζουν τα τσιφλίκια τους.
Σήμερα τα λαγούμια διατηρούνται μόνο για ιστορικούς και αρχαιολογικούς σκοπούς.
Πηγή: Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας
Ανεμόμυλοι
Ο ανεμόμυλος είναι μηχανική κατασκευή που με την κινητική ενέργεια του ανέμου θέτει σε λειτουργία μια αντλία που ανεβάζει νερό από υδροφόρες περιοχές και το διοχετεύει σε ειδικά διαμορφωμένες δεξαμενές.
Υπάρχουν πολλά είδη ανεμόμυλων. Η πιο γνωστή και διαδεδομένη ήταν αυτή που διέθετε τροχό από καμπυλωτά φύλλα λαμαρίνας.
Τα κύρια μέρη του ανεμόμυλου είναι:
- Η φτερωτή
- Το πιστόνι
- Τα γρανάζια
Η φτερωτή περιστρέφεται με τη δύναμη του ανέμου γύρω από ένα οριζόντιο άξονα. Μέσω της διάταξης των γραναζιών που περιλαμβάνει ο μηχανισμός, η κίνηση μεταφέ- ρεται στον εκκεντροφόρο άξονα ο οποίος είναι κατακόρυφος προς το έδαφος.
Η περιστροφική κίνηση του άξονα μετατρέπεται παλινδρομικά κινώντας ένα πιστόνι που βρίσκεται σ΄ ένα σωλήνα ο οποίος εκτείνεται μέχρι το πηγάδι.Η παλινδρομική κίνηση του πιστονιού δημιουργεί πίεση αναγκάζοντας το νερό ν΄ανέβει στην επιφάνεια και από εκεί να διοχετευτεί στο χώρο φύλαξης ή σε αγωγούς που οδηγούν σε πότισμα χωραφιών μέσω δεξαμενής.
Παλιές Τουλούμπες
Τουλούμπα = Τούρκικο όνομα της υδραντλίας (παλινδρομικής), που αναρροφά νερό μερικά μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Η Υδραντλία έκανε κενό σε μιά σωλήνα, που εσύνδεε την επιφάνεια του νερού (μερικά μέτρα κάτω από το έδαφος) με την επιφάνεια του εδάφους. Η Αντλία είχε βαλβίδα αντεπιστροφής, που κρατούσε το κενό, υποχρεώνοντας το νερό να άνέβει στην επιφάνεια και να τρέχει από το πλάι.
Φράγματα
